Hành trình phát triển trí não của trẻ theo từng giai đoạn

Đã là cha mẹ, ai cũng mong muốn con mình có được sự phát triển tốt nhất về cả thể chất lẫn trí não. Việc đánh giá sự phát triển trí não của trẻ phức tạp hơn nhiều so với đánh giá sự phát triển thể chất.

Đánh giá trí tuệ trẻ: cần theo từng cột mốc vàng

Các bà mẹ thường chọn cách đơn giản nhất là so sánh con mình với những đứa trẻ cùng trang lứa. Thật hạnh phúc khi con có những biểu hiện vượt trội, nhưng cũng là một mối trăn trở nếu trẻ nhà mình còn chậm hơn so với các bạn nhỏ khác. Đây là một cách so sánh sinh động và dễ đánh giá. Tuy nhiên nó chỉ mang tính tương đối, vì mỗi trẻ có một thế mạnh riêng, môi trường sống khác nhau, dẫn đến việc kích thích trí não trẻ phát triển không giống nhau. Muốn đánh giá được đúng tình trạng phát triển trí tuệ của con mình, các mẹ cần trang bị đầy đủ kiến thức về những cột mốc phát triển vàng của con, cùng với những biểu hiện trí tuệ cần thiết tương ứng với trẻ ở từng độ tuổi,qua đó so sánh những biểu hiện của trẻ để đánh giá xem con mình có phát triển “đúng đà” không nhằm can thiệp kịp thời để trẻ có thể bắt kịp nhịp phát triển.

Chúng ta không có một chuẩn tuyệt đối nào để đánh giá cụ thể và hoàn toàn chính xác về sự phát triển trí não của trẻ. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng đã nghiên cứu và tóm tắt lại trong một số tài liệu để các bà mẹ tham khảo.

Các bậc cha mẹ luôn cố gắng quan sát con mình từng ngày từng giờ để được thấy ở con sự “lớn” và “khôn” biểu hiện qua từng động thái nhỏ nhặt nhất như: bi bô gọi bố, nguệch ngoạc từng nét vẽ đầu đời hay vui sướng hơn là lúc thấy con “khám phá” thế giới xung quanh. Hãy giữ vững sự kiên trì quan sát đó, kết hợp với những hiểu biết về các cột mốc vàng sẽ giúp các mẹ có thể biết được sự phát triển của con mình có “đúng nhịp” không, có “vượt trội” không... Để kiểm chứng những nhận định của mình về sự phát triển của trẻ, các mẹ có thể thực hiện các bài kiểm tra nhỏ đã được nghiên cứu một cách khoa học bởi các chuyên gia theo từng cột mốc vàng.

Giải pháp dinh dưỡng toàn diện cho nền tảng trí tuệ tối ưu

Khi đã nắm được các cột mốc vàng, mẹ sẽ định hướng được làm thế nào để kích thích trí não bé phát triển như: thông qua các bài tập, các hoạt động và thiết lập một chế độ dinh dưỡng hợp lý. Như GS – TS Hoàng Trọng Kim đã nói: “Dinh dưỡng là nhân tố quan trọng, quyết định và ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển toàn diện của trẻ, trong đó có phát triển trí não”.

Các bà mẹ cần chú tâm đến cách xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ, phải thật khoa học để đảm bảo trẻ mạnh khỏe, lớn nhanh; phải thật phong phú để bé không nhàm chán; đa dạng về màu sắc cũng là cách tạo cho bé hứng thú với việc ăn uống nhằm tiếp thu được nhiều dưỡng chất cần thiết.

Nên nhớ rằng: 1 dưỡng chất riêng lẻ không thể nào đáp ứng đủ được nhu cầu dinh dưỡng của sự phát triển thể chất và trí não, chính vì thế, mẹ cần cung cấp cho trẻ 1 hệ dưỡng chất toàn diện bằng cách chọn những thực phẩm có các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ như: chất đạm, chất béo (omega-3, omega-6, DHA, AA, Phospho-lipid), lutein, nucleotide, kẽm, sắt, choline, taurine, axit folic chất xơ, khoáng chất (canxi, i-ốt), vitamin (A, B, C, D, E, K). Mẹ nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ để bé khỏi ngán và thay đổi món trong từng bữa ăn vừa giúp thu hút bé, vừa đảm bảo sự phong phú về mặt dinh dưỡng trong từng bữa ăn.

Trong xã hội hiện đại, để hỗ trợ cho sự phát triển của trẻ nhỏ đa số gia đình đều chọn cách sử dụng sữa, đặc biệt là sữa công thức. Tuy nhiên, việc lựa chọn một loại sữa công thức phù hợp cho trẻ không phải chỉ đơn giản là mùi vị, giá thành mà còn là độ tin cậy cao và giá trị dinh dưỡng. Một số loại sữa cao cấp trên thị trường đã được chứng minh lâm sàng là có một hệ dưỡng chất toàn diện bao gồm tất cả những yếu tố dinh dưỡng cần thiết cho trí não như: Lutein, Phospholipids, DHA, AA, Choline, Omega 3… sẽ là nguồn bổ sung hiệu quả giúp bé có một trí tuệ được nuôi dưỡng và kích thích toàn diện nhất. Do đó mỗi ngày mẹ cần cung cấp 2 đến 3 ly sữa công thức ngay từ khi bé còn nhỏ để tối đa hoá trí tuệ tươi sáng và nhanh nhẹn của bé trong tương lai.

Giai đoạn từ 1 đến 3 tuổi

Từ khi vừa ra đời đến 12 tháng tuổi, bộ não của trẻ sẽ diễn ra những biến chuyển cực kì quan trọng, được ví như từ một tờ giấy trắng sẽ bắt đầu có những màu sắc chấm phá đầu tiên cho bức tranh hoàn chỉnh sau này. Khi bé được 1 tuổi, não bé đã bằng 70% kích thước não người lớn. Bé ở độ tuổi này cũng là lúc mà các bậc cha mẹ “triệt để” khoe con. Trong khi có những bà mẹ hớn hở gặp ai cũng kể rằng hôm nay con mình mới có 1 tuổi mà đã biết gọi cả ba, mẹ, ông bà và cả xe… 2 tuổi rưỡi đã biết đếm từ 1 đến 15 thì tất nhiên cũng có những bà mẹ âm thầm lo lắng vì tại sao chú bé một tuổi rưỡi nhà mình mãi chưa gọi được chính xác tên mắt, mũi, miệng…

Thật ra, không có một chuẩn nào cụ thể và chính xác cho sự phát triển trí não của bé, nhất là trong điều kiện dinh dưỡng ngày càng được cải thiện và chất lượng sống ngày càng được nâng cao, giúp cha mẹ có thể chăm sóc và nuôi dạy con tích cực hơn. Để tránh những lo lắng không cần thiết, cũng như để chuẩn bị cho bé sự động viên, hướng dẫn, giúp bé phát triển trí não một cách tốt nhất, các ông bố bà mẹ nên nắm được các cột mốc, thời điểm phát triển trí não vàng của con, với những biểu hiện trí tuệ đa dạng nhưng không phải là không dễ nhận biết. Các cột mốc phát triển này có thể thay đổi so với từng bé, nhưng đó đã là một trong những công trình nghiên cứu của khoa học, vì vậy bố mẹ có thể đối chiếu và phân biệt được.
 

Trong cột mốc từ một đến hai tuổi, bé sẽ bắt đầu tự thích xúc ăn bằng muỗng, biết leo cầu thang, thích đi xe đạp 3 bánh dù bé chưa tự đạp được. Cũng trong thời gian này, khả năng phối hợp tay và mắt của bé phát triển, bé thích ném bóng, biết lật từng trang sách, biết tự cởi giày và nếu được mẹ hướng dẫn, bé sẽ biết tự rửa tay. Bạn cũng đừng la lên khi bé vớ được một mẩu sáp màu và bắt đầu vẽ những “tác phẩm hội họa” đậm chất trừu tượng của mình ở tất cả những nơi bé có thể như tường nhà, tài liệu của ba mẹ, mặt của búp bê. Khả năng sáng tạo, tưởng tượng và tập trung của bé cũng bắt đầu phát triển trong thời gian này. Bé cũng sử dụng được thành thạo khoảng 40 từ ngữ, biết gọi tên đồ vật, bộ phận cơ thể. Đây chính là thời điểm người lớn trong nhà “cưng” bé nhất, vì bé ham học hỏi, có thể bám theo người lớn cả ngày chỉ để nhắc lại những từ ngữ mà mọi người thường nói với vẻ háo hức, thích thú rất ngộ nghĩnh.

Khi bé ở trong cột mốc 2-3 tuổi, sự phát triển trí não của bé càng dễ nhận biết hơn. Đó là vào một ngày đẹp trời, ba mẹ nhận ra bé có thể tự cầm chén muỗng ăn cơm, dù còn vung vãi nhưng bạn cứ để yên cho bé trổ tài. Ở tầm tuổi này bé thích vận động, ham leo trèo, thích tự mặc quần áo, tự gài nút. Bé cũng nhận biết màu sắc chính xác hơn, biết đếm số, có thể học thuộc số điện thoại nhà mình dù là học vẹt. Thời điểm này các bà mẹ hãy chú ý đến vấn đề giao tiếp của bé: bé sẽ rất thích nói chuyện, nghe kể chuyện, hát và thích kể lại cho người thân nghe về các trò chơi bé đã chơi hoặc học trong ngày. Thời điểm này bé bắt đầu nhận biết được thái độ, cảm xúc của người đối diện như là buồn, vui, hoặc giận dữ.

Ngày nay, để chăm con tốt và phát huy tối đa tiềm năng trí não của bé, việc nắm rõ các mốc phát triển vàng của bé là một bước chuẩn bị vô cùng quan trọng, vì đây là công cụ đánh giá mang tính khoa học đã được nghiên cứu từ các bác sĩ chuyên khoa và áp dụng rộng rãi. Khi hiểu được các cột mốc vàng, mẹ sẽ có những biện pháp kích thích trí não bé thích hợp, từ các bài tập, và từ chế độ dinh dưỡng sao cho bé phát triển toàn diện nhất, học hỏi nhanh và ghi nhớ tốt nhất. Mẹ có thể tham khảo.

Đặc biệt trong những năm tháng đầu đời, dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng, không những giúp trẻ phát triển thể chất mà còn làm nền tảng, cung cấp năng lượng cũng như dưỡng chất kích thích các tế bào thần kinh hoạt động. Chính vì vậy, mẹ cần chú ý đảm bảo một hệ dưỡng chất toàn diện, bao gồm tất cả những dưỡng chất cần thiết nhất để bé tăng cường khả năng học hỏi nhanh, ghi nhớ tốt.

Thật vậy, trong mỗi trò chơi đùa với con trẻ trong những năm tháng đầu đời, các bậc cha mẹ đều cần khéo léo hướng dẫn, dạy con những kĩ năng đầu tiên trên con đường phát triển trí não và thể chất của bé. Để làm những việc này một cách “chuyên nghiệp” hơn, có ý thức hơn, các bậc cha mẹ cũng nên nắm rõ những cột mốc phát triển vàng của con, với những biểu hiện trí tuệ cần thiết tương ứng với trẻ ở từng độ tuổi, đặc biệt là giai đoạn bé từ 3-6 tuổi.

Có thể bạn sẽ hơi bối rối một chút khi ở giữa hàng chục đứa trẻ ở một lớp mẫu giáo, thật khó để so sánh con mình có phát triển “đúng đà” không, có cần bổ sung, quan tâm nhiều hơn để bé “đạt chuẩn” không. Nhưng không sao, những biểu hiện về phát triển trí não của các bé ở tầm tuổi này đều có thể nhận biết rõ ràng dù chúng khá đa dạng và bắt đầu phức tạp. Bạn có thể khám phá khả năng “vượt trội” hay “đúng chuẩn” của con mình bằng cách quan sát bé. Càng lớn bé sẽ hoạt động tích cực hơn, thể hiện sự khéo léo rõ nét hơn trong các hoạt động thường ngày và các trò chơi.
 

Khi bé từ 3 đến 4 tuổi: Bé bắt đầu hoạt động tích cực hơn, len lỏi khắp mọi nơi trong nhà, lên xuống cầu thang thành thục và lần lượt bước bằng hai chân. Khả năng phối hợp tay và mắt cũng phát triển, bé có thể sắp xếp đồ vật theo hình dạng, phân loại theo màu sắc. Khả năng tập trung tăng lên đến mức ngồi nghe bạn đọc một câu chuyện ít nhất trong vòng 5 phút, lắng nghe và hát theo một bài hát nào đó. Bé bắt đầu hỏi “Tại sao?” và có thể phát ra âm thanh thể hiện cảm xúc vui hoặc buồn. Đặc biệt bố mẹ sẽ cũng đừng ngạc nhiên khi con ngày càng quyết đoán, tự tin hơn trong những tình huống quen thuộc.

Khi bé từ 4 đến 6 tuổi: Bé thể hiện sự khéo léo và hướng tới độ chính xác trong các hoạt động và trò chơi. Buổi tối của gia đình sẽ rất nhộn nhịp khi bé tập lại những động tác thể dục ở trường mẫu giáo mà bé đã được học. Ở độ tuổi này, bố mẹ thường dạy bé nhớ tên mình, tên bố mẹ, địa chỉ nhà và cả số điện thoại bố mẹ để phòng khi đi lạc bé sẽ biết cách trả lời khi người lớn hỏi. Khi bé 5-6 tuổi, có thể đây sẽ là lần đầu tiên bé làm bạn thấy thật biết ơn cuộc sống vì bé biết cách dùng cử chỉ hoặc lời nói vỗ về, an ủi bạn khi bạn cảm thấy không vui. Khả năng phát triển trí não bình thường của một em bé sẽ giúp em vẽ được tranh, dù còn nguệch ngoạc. Khi bé 6 tuổi, bé sẽ đọc được ít nhất là 10 chữ trong bảng chữ cái. Vốn từ vựng của một em bé 6 tuổi có thể lên tới 5.000 từ, cho nên đứa con 6 tuổi của bạn sẽ có thể làm bạn lăn ra cười hoặc “choáng” khi bé nói ra những câu đậm tính “ cụ non” đấy.

Để đánh giá được đúng tình trạng phát triển trí tuệ của con mình, ngày xưa có thể dựa vào cảm tính. Nhưng khoa học hơn và hiểu biết hơn, những bà mẹ hiện đại ngày nay nên tham khảo và nắm vững những cột mốc vàng đã được các nhà khoa học trên thế giới dày công nghiên cứu. Việc nắm rõ những cột mốc này không chỉ mang ý nghĩa giúp bạn so sánh, nhận biết tình trạng của con mình, mà còn giúp bạn có những định hướng thích hợp, những biện pháp kịp thời để giúp con lớn mạnh và thông minh.

Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, một kiến thức am tường về những cột mốc phát triển trí não của trẻ, “song kiếm” ấy chắc chắn sẽ “hợp bích” giúp bạn có được một em bé khỏe mạnh, thông minh và là niềm tự hào lấp lánh trong mắt bạn.

Nguồn: tham khảo internet