Giai đoạn tự chăm sóc bản thân của trẻ

Nhu cầu tự chăm sóc của trẻ phát triển khi nào?
Trẻ có nhu cầu tự chăm sóc bản thân từ rất sớm, đôi khi chỉ vừa được 1 tuổi. Khả năng này bắt đầu bộc lộ rõ khi trẻ được 18 tháng tuổi. Khi cháu được 4 tuổi, mặc dù vẫn cần sự giúp đỡ và chăm sóc của bạn nhưng hầu hết trẻ đã biết cách tự mình làm lấy một số việc như: mặc quần áo, chải răng, rửa tay, ăn một mình và tự đi tắm. Bạn hãy nắm bắt cơ hội vàng này để tiếp tục rèn luyện khả năng tự lập ở trẻ.
 

Quá trình tự chăm sóc của trẻ diễn ra như thế nào?
Mặc dù con bạn không có khả năng tự chăm sóc bản thân cho đến khi cháu đến tuổi tập đi, nhưng bạn sẽ sớm nhận ra một số thay đổi ở cháu. Vào khoảng 8 tháng tuổi, con bạn đã bắt đầu hiểu một vật liên quan đến một vật khác như thế nào và bắt đầu sử dụng đồ vật đúng chức năng của nó. Cháu biết dùng lược chải đầu, bập bẹ nói qua điện thoại đồ chơi và còn làm được nhiều điều khác nữa. Một vài tuần sau đó, cháu đã tự uống hết một ly nước và vài tháng sau cháu đã tự cầm ly để uống. Đến 11 tháng tuổi, cháu biết đưa tay hay chân lên khi bạn mặc quần áo cho cháu.

Con bạn sẽ thật sự có những cảm nhận riêng của mình khi cháu được 1 tuổi. Khoảng 15 tháng tuổi, cháu nhận ra mình ở trong gương và không còn cố với tới để chạm vào một đứa bé khác khi đứng trước gương nữa. Ngay sau đó, cũng giống như những đứa trẻ khác, cháu sẽ trải qua thời gian liên tục nói “không” . Đó là cách tự bộc lộ cảm giác tự lập của trẻ.

Do nhận thức cá nhân phát triển, 3 năm sau, trẻ sẽ có nhiều tiến bộ trong việc tự chăm sóc bản thân. Con bạn sẽ nắm vững một vài kỹ năng như:
- Dùng muỗng: một số trẻ đòi tự mình dùng muỗng khi được 13 tháng tuổi và hầu hết trẻ em biết được kỹ năng quan trọng này khi được 17-18 tháng tuổi. Khi lên 4 tuổi, con bạn đã sử dụng được muỗng và đũa như người lớn và cháu bắt đầu học cách ăn của người lớn.
- Tự cởi quần áo: Con bạn học được cách cởi quần áo trong khoảng thời gian từ 13 đến 20 tháng tuổi.
- Đánh răng: Cháu bắt đầu muốn tự làm việc này khi được 16 tháng tuổi, nhưng chỉ đến 3 hay 4 tuổi cháu mới có đủ khả năng làm việc đó một mình.
- Rửa và lau khô tay: Kỹ năng này phát triển trong thời gian từ 19 đến 30 tháng. Đây là điều mà bạn nên dạy cho cháu biết sớm khi sử dụng nhà vệ sinh vì chắc hẳn là bạn không muốn tay cháu đầy vi khuẩn.
- Mặc quần áo: Cháu có thể tự mặc quần áo rộng khi được 20 tháng tuổi. Trẻ vẫn cần một vài tháng trước khi có thể tự mặc áo chui đầu và phải mất từ một đến 2 năm nữa mới tự mặc được mọi loại quần áo. Đến khoảng 27 tháng tuổi, cháu mới có thể tự cởi giày.
- Sử dụng nhà vệ sinh: Hầu hết trẻ em đều chưa thể tự đi vệ sinh cho đến khi chúng được ít nhất 18 đến 24 tháng. Một số khác thì phải mất thêm 1 năm sau mới biết được. Dấu hiệu cơ bản cho biết khi nào thì trẻ đã hiểu được điều này là cháu biết khi nào thì mình cần đi vệ sinh và thể hiện cho bạn biết bằng cách rên nho nhỏ hay mặt mũi đỏ ửng lên.
- Tự ăn: trẻ em lên 3 tuổi đã biết tự bới cơm ăn khi đói. Và khi được 4 tuổi rưỡi thì trẻ đã làm được điều này một cách thành thạo. Nếu con bạn muốn tự mình làm điều này, bạn nên bí mật giúp cháu bằng cách để chén cơm hay ly sữa ở một nơi vừa tầm tay của trẻ.
 
Trẻ phát triển tiếp tục như thế nào?
Theo thời gian, con bạn sẽ tự chăm sóc mình tốt hơn. Trước khi bạn nhận ra điều đó, cháu đã có thể tự cột dây giày và tự tắm bằng vòi sen. Và lúc này chỉ là vấn đề thời gian cho đến khi cháu biết giặt giũ và nấu nướng.
 

Người lớn có vai trò gì?
Khuyến khích trẻ là điều quan trọng nhất! Bất cứ lúc nào cháu thử làm một việc gì, cho dù cháu có làm được hay không, bạn cũng nên nói với cháu rằng bạn rất tự hào về sự cố gắng của cháu và khuyên cháu thử làm lại một lần nữa. Bạn cũng đừng vội giúp cháu, điều cần thiết nhất là cháu có đủ thời gian để tự mình làm được những điều này, việc nhanh hay chậm tùy thuộc vào mỗi đứa trẻ. Vì thế đừng tạo áp lực cho cháu mà hãy cư xử thật khéo léo. Nếu việc học rửa tay của cháu làm cho buồng tắm lộn xộn trong một vài ngày, hay cháu cứ chọn mặc áo len cũ, một cái váy màu đỏ chói, quần jean xanh, và dép cao su, hãy cứ để cháu tự nhiên. Càng luyện tập nhiều, cháu càng khá hơn. Hãy theo sát con bạn khi cháu bắt đầu tự làm một điều gì.